Infekcija hlamidijom: Zašto se javlja i kako se manifestuje kod muškaraca ili žena?

Infekcije hlamidijom su u današnjoj dobi dosta raširena oboljenja, koja pogađaju jednako muškarce i žene, pa ponekad čak i neke vrste životinja.

Uzrokuju ih bakterije iz roda Chlamidia ili Chlamidophila, a u zavisnosti od pojedinačne vrste ove bakterije izazivaju širok spektar zaraznih bolesti – pored najčešće pominjanih infekcija polnih organa, uzročnici su i infekcije oči ili respiratorni sistem.

Hlamidija su mikroorganizmi - bakterije koje se obično nalaze u prirodi. Što se tiče strukture, one su male gram-negativne bakterije koje žive unutar ćelija. Govorimo o intracelularnim bakterijama.

Oni napadaju sluzokože obložene epitelijumom (vrsta tkiva).

Oni se razlikuju od drugih gram-negativnih bakterija po sastavu ćelijskog zida. Ne sadrži muramsku kiselinu, ali sadrži veću količinu lipida.

Ćelije ove bakterije su sposobne da rastu i razmnožavaju se, ali nemaju svoj enzimski sistem za proizvodnju adenozin trifosfata (ATP).

ATP je organsko jedinjenje koje je univerzalni izvor energije za ćelije.

Dakle, klamidija dobija energiju za sopstvene potrebe iz ćelija domaćina. Intracelularni energetski paraziti su dobili svoje ime prema tome.

Zbog apsolutne energetske zavisnosti od ćelija domaćina, hlamidije su se u prošlosti smatrale protozoama, a kasnije virusima većih dimenzija.

Opstanak hlamidije van organizma domaćina je relativno kratak. U vodi temperature do 50 °C preživljavaju 30 minuta, u mrtvim organima 1-7 dana.

Njihova otpornost na hemijske i fizičke uticaje je takođe niska. Osetljivi su na mnoga dezinfekciona sredstva na bazi 70% etanola, formaldehida itd. Takođe ih je moguće deaktivirati vlažnom ili suvom toplotom.

Klasifikacija bakterija porodice Chlamidiaceae na rodove i vrste u tabeli:

Pregled odabranih vrsta hlamidije i njihovog uticaja na domaćina (tabela)

Hlamidija izaziva bakterijske zarazne bolesti različitih organa i tkiva. Ponekad se ove bolesti nazivaju opštim terminom hlamidioza.

Prva otkrivena bakterija iz porodice Chlamidiaceae bila je Chlamidia trachomatis 1907. godine.

Najrasprostranjenija vrsta hlamidije je Chlamidia trachomatis, koja je uzročnik infekcije genitalnog trakta. To je ujedno i najčešća infekcija koja se pominje u literaturi u vezi sa hlamidijom.

Hlamidijska infekcija genitalija

Genitalna hlamidioza je jedna od najčešćih polno prenosivih bolesti. Češće se javlja i od gonoreje ili sifilisa.

Pogađa i muškarce i žene, ali je učestalost ove bolesti veća kod žena. Češće je kod mladih seksualno aktivnih ljudi, posebno kod žena od 15-24 godine.

Istraživanja pokazuju da je broj zaraženih hlamidijom u Evropi u stalnom porastu.Približno tri miliona novih slučajeva bolesti biće dodato godišnje.

Glavna opasnost od infekcije hlamidijom leži u činjenici da u ogromnoj većini slučajeva ima asimptomatski tok (do 80% infekcija kod žena i 50% infekcija kod muškaraca je asimptomatski).

Asimptomatska infekcija odlaže dijagnozu i može dovesti do ozbiljnih zdravstvenih posledica. Ako se infekcija ne prepozna u ranoj fazi, prvi simptomi su relativno ozbiljne i kasne komplikacije, koje su u mnogim slučajevima ireverzibilne.

Nelečena genitalna hlamidioza može izazvati hroničnu duboku upalu karlice, vanmateričnu trudnoću i neplodnost kod žena.

Ključni faktor za otkrivanje postojeće bolesti je stoga redovan pregled kod lekara.

Zaraznu bolest genitalnog sistema hlamidiju izaziva bakterija Chlamidia trachomatis.

Infekcija se prenosi kapljičnim putem ili direktnim kontaktom sa osobe na osobu.

Bakterija se najčešće prenosi nezaštićenim seksualnim odnosom sa zaraženom osobom (vaginalnim, analnim ili oralnim). Govorimo o polno prenosivoj bolesti.

Žene se najčešće inficiraju preko grlića materice, anusa ili grla.
Kod muškaraca, infekcija ulazi u telo kroz uretru, anus ili grlo.

Najčešći faktori rizika za razvoj i prenošenje infekcije su:

• Nezaštićeni seksualni odnos
• Mlađi uzrast (<24 godine)
• Novi seksualni partner
• Promena seksualnih partnera

Pored polnog odnosa, infekcija se može preneti i na druge načine, na primer sa zaražene majke na dete tokom porođaja. U veoma retkim slučajevima zabeležen je prenos infekcije preko očne sluzokože.

Kao što smo već napomenuli, infekcije genitalnim hlamidijama su značajno opasne uglavnom zbog toga što veliki procenat zaraženih ne pokazuje nikakve prateće simptome bolesti.

Reč je o tzv tihoj infekciji.

Odsustvo simptoma razvijene bolesti i povezano neznanje o infektivnosti dovodi do toga da obolele osobe šire infekciju dalje na svoje seksualne partnere. Širenju bolesti doprinosi i činjenica da se njeni simptomi javljaju tek kasnije (ako se uopšte pojave), nekoliko nedelja nakon polnog odnosa sa zaraženom osobom.

Simptomi infekcije kod žena

Kod žena koje se inficiraju hlamidijom, grlić materice je primarno inficiran. Javlja se zapaljenje grlića materice, što se tehnički naziva cervicitis.

Najčešći simptomi upale su:

• gnojni iscedak iz vagine
• ponekad praćeno krvarenjem
• vaginalni svrab
• i tup bol u donjem delu stomaka.
  

  

Ponekad postoji infekcija uretre, što dovodi do upale - uretritisa.

Manifestuje se:

• otežanim mokrenjem, kao što je bol ili peckanje,
• i laboratorijski detektiva prisustvo belih krvnih zrnaca ili čak gnoja u urinu.

Zbog relativno bliske anatomske blizine uretera i vagine, zapaljenje genitalnog i urinarnog sistema često postoji istovremeno.

Infekcija može doći od grlića materice do viših reproduktivnih organa, a samim tim i do materice, jajovoda i okolnih tkiva. Ovde izaziva teško duboko zapaljenje karlice, što zahteva intervenciju lekara.

Simptomi ove upale uključuju:

• jak bol i osetljivost u predelu karlice,

• groznica

• eventualno mučnina.

Negativna posledica duboke karlične upale kod žena je razvoj hroničnog karličnog bola, neplodnosti ili vanmaterične trudnoće.

Uticaj na jajovode može dovesti do stvaranja ciste koja sužava njihov prolaz. Ovo može biti jedan od faktora koji doprinose neplodnosti kod žena.

Kada je rektalno područje direktno inficirano, ili se klamidija širi iz vaginalnog područja u anus, dolazi do upale anusa – proktitisa.

Javlja se:

• nagon na stolicu,
• bol,
• svrab
• ili krvarenje iz anusa sa primesom gnoja.

Kada inficirani genitalni sekret dođu u kontakt sa očima, može se razviti zapaljenje konjuktive – konjuktivitis sa simptomima kao što su:

• crvenilo
• Otok
• svrab i iritacija očiju,
• ili takođe osetljivost na svetlost.

Infekcija oka hlamidijom se često meša sa drugim, češćim infekcijama oka.

U retkim slučajevima, kontakt bakterije sa usnom šupljinom ili grlom izaziva zapaljenje ždrela - faringitis. Simptomi upale mogu biti kašalj, groznica i bol u grlu.

Infekcija hlamidijom u trudnoći

Prevremeni porođaj se može javiti kod trudnica sa nelečenom hlamidijskom infekcijom.

Tokom porođaja, zaražena majka može preneti infekciju na novorođenče, što dovodi do razvoja konjuktivitisa i upale pluća. Stoga je ključni metod prevencije neonatalnih bolesti hlamidije redovna kontrola i moguće lečenje hlamidije kod trudnica.

Novorođenčad rođena od majki zaraženih hlamidijom imaju do 70% šanse da se zaraze.

Sve trudnice prilikom prvog ginekološkog pregleda treba pratiti na infekciju hlamidijom.

Trudnice mlađe od 25 godina i trudnice koje su pod povećanim rizikom od hlamidijske infekcije (na primer, novi seksualni partner, više seksualnih partnera) treba da se ponovo pregledaju u trećem trimestru trudnoće.

Simptomi infekcije kod muškaraca

Tipična posledica infekcije genitalnom hlamidijom kod muškaraca je zapaljenje uretre - uretritis. Uglavnom se manifestuje kao sluzav ili vodenasti sekret i otežano mokrenje, kao što su bol ili peckanje.

Ređe, infekcija može izazvati epididimitis, sa simptomima kao što su bol, osetljivost ili oticanje testisa.

Infekcija se može proširiti čak i na prostatu i izazvati inflamatorne komplikacije kao što su groznica, bol tokom odnosa, kao i bol u sakralnom delu kičme.

Kao i kod žena, infekcija hlamidijom kod muškaraca može se manifestovati i kao upala anusa, konjuktivitis ili zapaljenje ždrela.

Pročitajte takođe: 
Šta uzrokuje hronične bolove u karlici i kako ih je moguće lečiti?

Tabelarni pregled najčešćih simptoma genitalnih infekcija hlamidijom kod žena i muškaraca

Proces dijagnoze hlamidije se sastoji od nekoliko koraka. Na početku se procenjuje kliničko stanje pacijenta, a zatim slede pregledi mikrobiološke ili imunološke prirode. Na kraju se predlaže najprikladniji tretman.

Trenutno se za dijagnozu koristi nekoliko metoda. Uopšteno ih delimo na metode direktnog i indirektnog dokazivanja.

Direktna evidencija se vrši direktno na prikupljenom ćelijskom materijalu.

Indirektni dokazi se zasnivaju na određivanju titra antitela. To je vrsta krvnog testa koji se koristi za otkrivanje prisustva i nivoa antitela u krvi koje je telo proizvelo kao odgovor na infekciju.

Metode indirektnog dokaza se nikada ne koriste same, one su uvek samo dopuna direktnim dokazima za kompletiranje celokupne kliničke slike.

Brisevi za direktne dokaze uzimaju se iz grlića materice, uretre, konjuktive, nazofarinksa ili rektuma. Uzorci krvi se koriste za posredne dokaze.

Metode direktnog i indirektnog dokaza hlamidijske infekcije (tabela)

Kakav je tok i napredovanje hlamidije?

Rast i reprodukcija klamidije

Ciklus razvoja klamidije je značajno drugačiji u poređenju sa drugim mikroorganizmima. Tokom njega klamidija prolazi kroz dva osnovna procesa.

U početku je ćelija domaćin inficirana. Nakon kontakta sa ćelijom domaćinom, bakterija fagocitozom ulazi u njenu unutrašnjost. Fagocitoza je proces gde bakterija ulazi u ćelijsku membranu, obavija je u vezikulu i transportuje je unutar ćelije u ovom obliku.

Bakterija prodire u ćeliju u obliku visoko infektivnog tzv elementarno telo. Elementarna tela imaju poseban omotač koji ih štiti od odbrambenih mehanizama napadnute ćelije i na taj način mogu da opstanu u ćeliji.

Specifičan razvojni ciklus hlamidije čini ih veoma otpornom vrstom bakterija na dejstvo antibiotika.

Nekoliko sati nakon ulaska u ćeliju, elementarna tela se menjaju u retikularna tela, koja su veća i istovremeno manje zarazna. Njihov zadatak je da se intenzivno dele, zbog čega se bakterije razmnožavaju.

Nakon deobe, tela se vraćaju u formu elementarnih tela, prodiru u prostor van ćelije i napadaju druge ćelije domaćina. Na taj način se infekcija širi po telu.

Tokom jednog razvojnog ciklusa, u jednoj ćeliji domaćinu se formira do 10.000 tela.

Razvojni ciklus se završava raspadom, odn ubijanjem ćelije domaćina (govorimo o direktnom uništavanju ćelije). Ceo ciklus traje približno 48-72 sata i karakterističan je za akutni oblik hlamidijske infekcije.

Pored akutnog oblika razlikujemo i hronični oblik hlamidijske infekcije. U ovom obliku, retikularna tela se transformišu, umesto elementarnih tela, u trajna tela.

Ova tela su najveća, nisu u stanju da se dele i opstaju u ćelijama domaćina dugo vremena dok ne bukne sledeći napad akutne infekcije. Oni su uzrok hroničnosti bolesti.

Odgovor tela na infekciju

Razmnožavanje bakterije i razvoj infekcije će izazvati imunološku reakciju u organizmu domaćina. Aktiviraju se ćelije imunog sistema, ali i stvaranje antitela.

Antitela se mogu detektovati tek nakon 2-3 nedelje od početka bolesti, što se mora uzeti u obzir prilikom postavljanja dijagnoze.

Period inkubacije, tj. vreme od infekcije do pojave prvih simptoma je otprilike 1-3 nedelje.

Hlamidija može značajno da modifikuje tok prirodnog imunološkog odgovora domaćina. To je zbog njihove sposobnosti da napadaju ćelije imunog sistema ili njihovog specifičnog oblika parazitizma u unutrašnjem okruženju ćelija.

Konačni odgovor organizma na infekciju koja je u toku zavisi, dakle, od svojstava same bakterije (vrsta, invazivnost, itd.), kao i od stanja imuniteta domaćina.

Infekcija hlamidijom je akutna, ali tok bolesti je hroničan, odnosno dugotrajan. Nakon akutne faze, simptomi se obično brzo povlače, ali bez lečenja bakterije se ne mogu eliminisati.

Bakterija tako opstaje u ćelijama domaćina nekoliko godina i samim tim predstavlja izvor mikroinflamacija koje u bilo kom trenutku mogu da izbiju u novi akutni napad.

Infekcija hlamidijom može se ponoviti čak i kod ljudi koji su već preboleli infekciju u prošlosti.

Hlamidijska infekcija respiratornog sistema

C. pneumoniae najčešće izaziva infekciju gornjih disajnih puteva, tačnije zapaljenje ždrela – faringitis i zapaljenje krajnika – tonzilitis.

U poređenju sa istim upalama izazvanim drugim vrstama bakterija, na primer streptokokom, tok infekcije hlamidijom je blaži.

U ređim slučajevima, klamidija izaziva sinusitis i otitis srednjeg uha.

Veoma česte su tzv dvostruke infekcije, u kojima se infekcija hlamidijom javlja istovremeno sa drugim patogenom.

Kada je zahvaćen donji respiratorni trakt, dolazi do zapaljenja bronhija - bronhitisa, sa akutnim ili hroničnim tokom.

U ozbiljnijim slučajevima razvija se zapaljenje pluća - pneumonija. Njegov tok se razlikuje od pneumonije izazvane tipičnim uzročnicima po dugotrajnijem kašlju, kraćim i ređim temperaturama.

Hlamidijska pneumonija čini oko 6-25% svih slučajeva pneumonije.

Rizična grupa pacijenata kod kojih se tok infekcije hlamidijom može značajno pogoršati su sledeći pacijenti:

• Gerijatrijski pacijenti.
• Pacijenti sa cističnom fibrozom.
• Pacijenti sa smanjenim brojem belih krvnih zrnaca.
• Pacijenti sa već postojećim i dugotrajnim bolestima pluća (na primer, astma).

Infekcija hlamidijom se prenosi kontaktom među ljudima, najčešće kapljičnim putem.

Dijagnoza se postavlja brisom iz gornjih disajnih puteva ili, češće i tačnije, nalazom sluzi. U lečenju se primenjuju isti postupci kao i kod genitalnih infekcija hlamidijom.

U slučaju C. pneumoniae, dokazano je da izaziva i bolničke infekcije, tj. infekcije koje se javljaju kod hospitalizovanih pacijenata u zdravstvenim ustanovama.

Nekoliko reči za kraj

Na kraju, možemo pomenuti još jednu zaraznu bolest, ovoga puta izazvanu vrstom Chlamidophila psittaci.

Najčešće pogađa papagaje, u kom slučaju govorimo o psitakozi, ili može da napadne i druge vrste ptica, poput golubova ili živine. U ovom slučaju to se naziva ornitoza.

Infekcija se može preneti sa ptica na ljude i uglavnom pogađa respiratorne puteve, u težim slučajevima srce, jetru ili mozak.

Ona se manifestuje u formiranju:

• iznenadna groznica
• glavobolja i bol u mišićima,
• povraćanje je ponekad povezano.

Dijagnoza i lečenje se zasnivaju na istim, već pomenutim principima.